کدینگ و حسابها در سیستم های حسابداری بخش دوم

تعریف حسابهای تفصیلی

همان طور که در قسمت قبل گفته شد کدینگ حسابها تا سطح معین حسابها برای تمام شرکتها بدون توجه به بزرگی و کوچکی شرکتها و همین طور بدون توجه به حجم فعالیتهای شرکتها اجباری بوده و باید انجام شود. سطح معین حسابها همان سطحی است که سند حسابداری نیز با استفاده از آن تنظیم و ثبت می شود.

کدینگ حسابها از سطح معین به بعد بصورت اختیاری انجام می گیرد مفهوم اختیاری بودن بدین معنی است که با توجه به حجم فعالیتهای شرکتها این سطوح به ساختار کدینگ اضافه می شود. در واقع سطوح تفصیلی با توجه به نیاز شرکتها و در  راستای نیل به اهداف شرکت اضافه شده و مورد استفاده قرار می گیرند. با توجه به ساختار کدینگ حسابداری مشخص می شود که سطح تفصیلی به عنوان سطح چهارم حسابها بوده که می تواند تا سطوح بالاتر با توجه به نیاز شرکتها و حجم فعالیتهای آنها نیز ادامه یابد.

برای تعریف یک حساب تفصیلی باید در تعریف و معرفی گروهها دقت لازم صورت گیرد. تعدادی از حسابهایی که می تواند به عنوان حسابهای تفصیلی استفاده شود شامل موارد زیر می باشد:

• شرکتها: برای اشخاص حقوقی
• اشخاص: برای اشخاص حقیقی
• قراردادها
• ماهها
• مراکز هزینه
• پروژه
• حسابهای جاری
• سایر: برای تعریف یک کد تفصیلی که مربوط به هیچ کدام از انواع تفصیلی های فوق نباشد از این تفصیلی استفاده می شود.

تعریف تفصیلی در سطح شرکتها

شرکتها شامل کلیه اشخاص حقوقی هستند که در راستای فعالیتهای شرکت، شرکت با آنها در ارتباط بوده و در واقع شامل تمام شرکتهایی است که شرکت با آنها معامله انجام می دهد. شرکتها می تواند شامل فروشندگان مواد اولیه، خریداران، سازمانهای دولتی و غیره باشد.

در جدول 14 نمونه ای از کدینگ حسابها در سطح تفصیلی برای شرکتها ارائه شده است.

جدول (14) کدینگ حسابهای تفصیلی برای شرکتها

کد تفصیلی	عنوان شرکت
1001	شرکت پارس ایران
1002	شرکت فناوری امید
1003	شرکت نفت پارس
1004	شرکت فولاد ایران
1005	سازمان امور مالیاتی
1006	سازمان تامین اجتماعی
1007	شرکت سیمان سپاهان
1008	شرکت نفت بهران

تعریف تفصیلی در سطح اشخاص

اشخاص شامل تمام اشخاص حقیقی است که با فعالیتهای شرکت در ارتباط هستند. اشخاص یکی از پرکاربردترین حسابهای تفصیلی می باشد مانند مشتریان، کارکنان، فروشندگان حقیقی، خریداران حقیقی، سهامداران و شرکا.

در جدول 15 نمونه ای از کدینگ حسابها در سطح تفصیلی برای اشخاص حقیقی ارائه شده است.

جدول (15) کدینگ حسابهای تفصیلی برای اشخاص

کد تفصیلی	عنوان شخص
001	علی محمدی
002	محمد علیزاده
003	سعید امامی
004	محمد دانش
005	ناصر علوی
006	مجید نوری
007	حسین نورانی
008	مهدی کمانی
009	سعید مولایی
010	امیر کاشانی

تعریف تفصیلی در سطح قراردادها

قراردادها نیز به عنوان یکی از انواع سطوح تفصیلی مورد استفاده قرار گیرد مانند قرارداد فروش، قرارداد خرید مواد اولیه، قرارداد خدمات پس از فروش و غیره.

تعریف تفصیلی در سطح مراکز هزینه

مراکز هزینه به مراکزی گفته می شود که محل انباشت هزینه های چند قسمت می باشد. جمع آوری اطلاعات در مراکز هزینه این امکان را به مدیریت می دهد تا کنترل بیشتری بر هزینه های انجام گرفته در هر قسمت داشته باشد.

در جدول 16 نمونه ای از کدینگ حسابها در سطح تفصیلی برای مراکز هزینه ارائه شده است.

جدول (16) کدینگ حسابهای تفصیلی برای مراکز هزینه

کد تفصیلی	عنوان مرکز هزینه
2001	قسمت اداری
2002	قسمت فروش
2003	قسمت امور مالی
2004	دایره تولیدی 1
2005	دایره تولیدی 2
2006	دایره تولیدی 3

تعریف تفصیلی در سطح پروژه

تفصیلی پروژه معمولا برای شرکتهای پیمانکاری که دارای پروژه های مختلف می باشند و با برای شرکتهایی که دارای داراییهای در جریان ساخت می باشند مورد استفاده قرار می گیرد. بنابراین یک حساب تفصیلی برای هر پروژه ایجاد شده و از آغاز زمان پروژه تا زمان اتمام پروژه کلیه اسناد مربوط به آن پروژه در آن سرفصل نگهداری می گردد.

در جدول 17 نمونه ای از کدینگ حسابها در سطح تفصیلی برای پروژه ارائه شده است.

جدول (17) کدینگ حسابهای تفصیلی برای پروژه

کد تفصیلی	عنوان پروژه
3001	پروژه تهران
3002	پروژه زنجان
3003	پروژه اصفهان
3004	پروژه کرج
3005	پروژه همدان

تعریف تفصیلی در سطح حسابهای جاری

با توجه با اینکه اکثر دریافتها و پرداختهای شرکتها از طریق بانک انجام می شود و معمولا شرکتها از چند حساب جاری برای پوشش فعالیتهای خود استفاده می کنند این حساب تفصیلی اهمیت ویژه ای دارد و یکی از پرکاربردترین حسابهای تفصیلی به حساب می آید.

در جدول 18 نمونه ای از کدینگ حسابها در سطح تفصیلی برای حسابهای جاری ارائه شده است.

جدول (18) کدینگ حسابهای تفصیلی برای پروژه

کد تفصیلی	عنوان حساب بانکی	تاریخ افتتاح حساب	موجودی اولیه
4001	بانک ملی شعبه مرکزی 469201	22/10/88	صفر
4002	بانک تجارت شعبه آزادی 3218701	20/11/88	10000
4003	بانک ملت شعبه ولیعصر 23990	20/01/89	20000
4004	بانک ملی شعبه آزادی 6590010	01/06/89	صفر
4005	بانک پارسیان شعبه ولیعصر 210036	15/07/89	صفر
4006	بانک سامان شعبه مرکزی 1005241	20/07/89	100000
4007	بانک صادرات شعبه طالقانی 32660011	01/10/89	250000
4008	بانک اقتصاد نوین شعبه هفت تیر 20114	12/11/89	صفر

تعریف تفصیلی در سطح سایر

کلیه مواردی که نتوان در حسابهای تفصیلی که ذکر شد طبقه بندی کرد در حساب تفصیلی سایر می توان تعریف کرد.

در جدول 19 نمونه ای از کدینگ حسابها در سطح تفصیلی برای سایر ارائه شده است.

جدول (19) کدینگ حسابهای تفصیلی برای سایر

کد تفصیلی	عنوان سایر حساب
5001	درآمدهای غیر عملیاتی
5002	هزینه های غیر عملیاتی
5003	سود و زیان غیر عملیاتی

 

 

پیوست (1) نمونه کدینگ جامع داراییهای جاری برای شرکت نمونه

کد حساب	سر فصل حساب
11	داراییهای جاری
1110	موجودی نقد و بانک
111001	صندوق ریالی
111002	صندوق ارزی
111003	تنخواه گردان های ریالی
111004	تنخواه گردان های ارزی
111005	موجودی بانک های ریالی
111006	موجودی بانک های ارزی
111007	وجوه در راه
111008	موجودی واریز نامه های ارزی
1111	سپرده های کوتاه مدت
111101	سپرده شرکت در مناقصه و مزایده
111102	سپرده های گمرکی
111103	سپرده ضمانت نامه های بانکی
111104	سایر سپرده ها
1112	اسناد دریافتی
111201	چکهای در جریان وصول
111202	اسناد در جریان وصول
111203	چکهای دریافتنی نزد صندوق
111204	اسناد دریافتنی نزد صندوق
1113	حسابهای دریافتنی تجاری
111301	اشخاص (حسابهای دریافتنی)
111302	شرکتها (حسابهای دریافتنی)
111303	ذخیره مطالبات مشکوک الوصول
111304	اسناد واخواست شده
1114	سایر حسابهای دریافتنی
111401	مساعده حقوق
111402	وام ضروری کارکنان
111403	وام مسکن کارکنان
111404	جاری کارکنان
111405	خسارات قابل دریاقت از بیمه
111406	مطالبات غیر تجاری از سایر اشخاص حقیقی و حقوقی
111407	حق العمل کاران و ترخیص کاران گمرکی
111408	سایر حسابها و اسناد دریافتنی
1115	سرمایه گذاری های کوتاه مدت
111501	سپرده های کوتاه مدت نزد بانکها
111502	سهام سایر شرکتها
1116	موجودی مواد و کالا
111601	موجودی مواد اولیه
111602	موجودی محصولات
111603	موجودی قطعات و لوازم یدکی
111603	موجودی محصولات
111604	اموال موجود در انبار
111605	کنترل خرید
111606	کالای امانی ما نزد دیگران
111607	موجودی اقلام راکد و ناباب
111608	موجودی ضایعات مواد اولیه و لوازم یدکی
111609	ذخیره موجودی اقلام راکد و ناباب
111610	ذخیره کاهش ارزش موجودی محصولات
111611	ذخیره کاهش ارزش موجودی مواد اولیه
111612	ذخیره کاهش ارزش موجودی قطعات و ملزومات
1117	پیش پرداخت ها
111701	پیش پرداخت خرید مواد اولیه
111702	پیش پرداخت خرید اموال ماشن آلات و تجهیزات
111703	پیش پرداخت خرید قطعات و لوازم یدکی
111704	پیش پرداخت هزینه های جاری
111705	پیش پرداخت دریافت خدمات
111706	پیش پرداخت بیمه داراییها
111707	پیش پرداخت حسابرسی
111708	پیش پرداخت مالیات
111709	پیش پرداخت هزینه های تحقیق و توسعه
111710	پیش پرداخت اجاره
111711	پیش پرداخت هزینه سود و کارمزد وامها
111712	پیش پرداخت به پیمانکاران

پیوست (2) کدینگ جامع داراییهای غیر جاری برای شرکت نمونه

12	داراییهای غیر جاری
1210	اموال و ماشین آلات و تجهیزات
121001	ساختمانها
121002	تاسیسات
121003	ماشین آلات و تجهیزات تولید
121004	ابزارآلات و قابها
121005	وسائط نقلیه
121006	اثاثیه و منصوبات
121007	لوازم آزمایشگاهی
1211	استهلاک انباشته اموال، ماشین آلات و تجهیزات
121101	استهلاک انباشته ساختمانها
121102	استهلاک انباشته تاسیسات
121103	استهلاک انباشته ماشین آلات و تجهیزات تولید
121104	استهلاک انباشته ابزار آلات و قابها
121105	استهلاک انباشته وسائط نقلیه
121106	استهلاک انباشته اثاثیه و منصوبات
121107	استهلاک انباشته لوازم آزمایشگاهی
1212	زمین
121201	زمین
1213	دارائیهای ثبات در جریان تکمیل
121301	ساختمان های در دست تکمیل
121302	تاسیسات در دست تکمیل
121303	ماشین آلات در دست تکمیل
121304	ابزارآلات و قابهای در دست تکمیل
1214	سرمایه گذاری های بلند مدت
121401	سرمایه گذاری های در شرکتهای تابعه
121402	سرمایه گذاری های در شرکتهای وابسته
121403	سهام سایر شرکتها
1215	سپرده ها و مطالبات بلند مدت
121501	وامهای اعطایی بلند مدت
121502	سپرده های بلند مدت نزد بانکها
1216	سایر دارائیها
121601	حق الامتیازها
121602	سرقفلی
121603	ودیعه آب
121604	ودیعه برق
121605	ودیعه تلفن
121606	ودیعه گاز
121607	سایر ودایع
121608	نرم افزارها
121609	سیستمها و روشها

پیوست (3) کدینگ جامع بدهیهای جاری برای شرکت نمونه

21	بدهیهای جاری
2110	حسابهای پرداختنی تجاری
211001	اشخاص (حساب های پرداختنی)
211002	شرکتها (حساب های پرداختنی)
211003	سایر حساب های پرداختنی تجاری
2111	اسناد پرداختنی کوتاه مدت
211101	اسناد پرداختنی ریالی
211102	اسناد پرداختنی ارزی
2112	سایر حسابهای پرداختنی
211201	مالیات بر درآمد شرکت
211202	مالیات حقوق و دستمزد کارکنان
211203	مالیات تکلیفی اشخاص ثالث
211204	سازمان تامین اجتماعی- حق بیمه کارکنان
211205	سازمان تامین اجتماعی- حق بیمه اشخاص ثالث
211206	بیمه عمر و حوادث کارکنان
211207	صندوق کارآموزی
211208	حقوق و دستمزد پرداختنی
211209	پیمانکاران
211210	عیدی و پاداش پرداختنی
211211	بهره وری تولید پرداختنی
211212	هزینه های حسابرسی پرداختنی
211213	عوارض شهرداری
211214	دو در هزار فروش صنایع
211215	یک در هزار تربیت بدنی
211216	هزینه های پرداختنی
211217	عوارض آموزش و پرورش
211218	روند حقوق
2113	سپرده های دریافتی
211301	سپرده های دریافتی مزایده و مناقصه
211302	سپرده های دریافتی حسن انجام کار
211303	سایر سپرده های دریافتی
2114	پیش دریافتها
211401	پیش دریافت فروش محصولات
211402	سایر پیش دریافتها
2115	سود سهام پیشنهادی و پرداختنی
211501	سود سهام پیشنهادی
211502	سود سهام پرداختنی

منابع